Ninawezaje kulea watoto wacha Mungu katika ulimwengu wa leo?

Malezi yanaonekana kuendelea kuwa jambo gumu, hasa kutokana na mbinu, njia, na nadharia nyingi tofauti zinazoendelea kusambaa. Mitandao ya kijamii imejaa taarifa nyingi ambazo mara nyingi zinapingana, na inaweza kuwa vigumu kujua ni nani au nini cha kuamini. Na hii inahusisha mabadiliko ya kifamilia na muundo wa kijamii, maadili yanayobadilika, na ujumbe unaochanganya kuhusu utambulisho, viwango vya kimaadili, na imani. Ndio maana wazazi wengi wa Kikristo wanajiuliza: Nawezaje kulea watoto wachamungu wanaosimama imara katika imani?

Habari njema ni kwamba, hauko peke yako. Wazazi wengi wako katika safari iyo hiyo, na Mungu anaahidi kutupatia hekima.

Jambo la kushukuru ni kwamba, kitabu kimoja tunaweza kila wakati kukitegemea kutuongoza ni Biblia. Ingawa huwezi kupata kitabu cha maelekezo ya hatua kwa hatua, utapata ramani ya kanuni za kiroho ambazo zinaweza kuimarisha mikakati yako ya malezi na kukusaidia kujenga msingi thabiti na wa upendo katika malezi watoto.

Katika mwongozo huu, tutatembea kupitia hatua halisi zinazotegemea Biblia katika malezi ya watoto ambao ni imara kitabia na wanaoishi na Kristo kama mfano wao, lakini pia wameandaliwa kwa maisha yenye tija katika ulimwengu halisi.

Utajifunza jinsi ya:

• Kuweka mfano wa imani nyumbani ili mtoto wako aone Mungu akifanya kazi
• Kufundisha maadili ya kibiblia kwa njia zenye ubunifu za kila siku
• Kuwasaidia watoto wako kukabiliana na changamoto za kitamaduni na kiroho
• Kujenga ustahimilivu wa kihisia na kiroho
• Kudumisha upya wa kiroho huku ukiendeleza malezi yenye kusudi

Hebu tutembee katika safari hii pamoja—aya moja ya Biblia, uamuzi mmoja wa makusudi, na hatua moja ya imani kwa wakati mmoja.

Anza na msingi sahihi—mfumo wa imani nyumbani

Maagizo mengi hayaingii akilini pasipo mfano. Uhusiano wako na Mungu unaweka sauti ya kiroho nyumbani mwako. Muda mrefu kabla ya kuelewa theolojia ya kina, watoto wanaelewa kile kilicho muhimu kwako kwa jinsi unavyoishi.

Tunaona hili katika namna Mungu alivyowaagiza watu wake katika Biblia aliposema:

“Na maneno haya ninayokuamuru leo, yatakuwa katika moyo wako; nawe uwafundishe watoto wako kwa bidii” (Kumbukumbu la Torati 6:6-7, NKJV).

Imani inakuwa halisi watoto wanapoiona ikifanya kazi—kupitia msamaha wako, maombi yako, uvumilivu wako, na mwitikio wako katika furaha na dhiki.

Baadhi ya njia za kuonyesha imani nyumbani ni pamoja na kuwa na:

• Ibada ya familia: Hizi ni nyakati ambapo familia inakusanyika kumsifu Mungu na kujifunza kutoka katika Neno Lake. Kwa mfano, unaweza kusoma kifungu kidogo cha Biblia, kuuliza na kujadili swali linalofikirisha, na kuomba pamoja. Familia nyingine zinaweza pia kuimba nyimbo, kusikiliza mahubiri au podcast ya kiroho, au kwa na aina fulani ya shughuli za ibada zinazolingana na maslahi na imani zao.
• Kumwamini Mungu pamoja: Unaweza kuonyesha imani kwa Mungu kwa kukuza mtazamo wa amani badala ya hofu, ukiwa na imani kwamba Mungu anakuongoza wewe na familia yako hata wakati mambo yanapokuwa magumu. Pia unaweza kuwakaribisha watoto wako kuomba pamoja nawe unapokabiliana na uamuzi mgumu, au kumshukuru Mungu kwa ajili ya siku njema.
• Kuwa na uhusiano binafsi na endelevu na Mungu: Onyesha uthabiti katika kuhudhuria kanisani, kwenye ibada, na wakati wa utulivu.

Sasa, hebu tuzungumze kuhusu namna ya kufundisha maadili ya kibiblia ambayo watoto wako wanaweza kuyaishi.

Fundisha maadili ya kibiblia kwa njia endelevu na yenye ubunifu

Watoto wanahitaji mwongozo wa maadili ulio thabiti na unaoeleweka. Lakini zaidi ya hayo, wanahitaji kuona maadili ya kibiblia yakidhihirishwa katika maisha, yakielezwa katika maisha halisi, na yakisherehekewa katika maamuzi ya kila siku.

Maadili kama uaminifu, huruma, uadilifu, na unyenyekevu. Viwango hivi hujenga tabia na utambulisho—lakini tu yanapothibitishwa mara kwa mara kwa njia za kivitendo na zinazoweza kukumbukwa. Na kadri wanavyokua, yatakuwa nguzo ya maisha yao.

Kama Biblia inavyosema,

“Mlee mtoto katika njia impasayo, naye hataiacha, hata atakapokuwa mzee.” (Mithali 22:6, NKJV).

Basi, ni njia zipi zinazoweza kutumika kufundisha maadili ya kibiblia kwa njia endelevu na yenye ubunifu?

• Kupitia visa mbalimbali katika Biblia: Kwa mfano, zungumzia ujasiri wa Daudi, ujasiri wa Esta, au uaminifu wa Yusufu katika familia.
• Jikite katika maadili fulani kwa wakati mmoja: Kwa mfano, unaweza kuwa na “Maadili ya wiki hii.” Kisha unaweza kutengeneza mabango, kutumia aya zinazofaa, na kutoa sifa au zawadi wakati mtoto wako anaponyesha maadili hayo.
• Onyesha majukumu katika hali ngumu: Onyesha namna mwitikio unavyopaswa kuwa katika hali fulani, kwa mfano rafiki akikuambia uongo, au kusema jambo lisilo faa, au ukiona mtu anamdhuru mwingine. Unaweza pia kuuliza mambo kama, “Yesu aangefanya nini kwa mtu aliyetengwa au kunyanyaswa shuleni?”

Zaidi ya kuwaonyesha watoto wako namna ya kuonyesha maadili hayo katika maisha yao ya kila siku, pia kuna haja ya kuwafundisha jinsi ya kupinga mivuto mbalimbali isiyofaa wanayokabiliana nayo.

Waongoze kupita katika changamoto za kisasa kwa hekima

Mtoto wako anakua katika ulimwengu ambao uasi ni jambo la kawaida, unaohoji viwango vya kimaadili, na kuinua hisia na mafanikio zaidi kuliko imani. Kutoka kwenye mitandao ya kijamii na majukwaa ya mitandaoni hadi marafiki shuleni, tamaduni za kisasa zinatengeneza mtazamo wao kuhusu ulimwengu, na mara nyingi kwa haraka zaidi kuliko tunavyofahamu.

Paulo alitukumbusha kuwa makini na mvuto huu aliposema,

“Wala msiifuatishe namna ya dunia hii; bali mgeuzwe kwa kufanywa upya nia zenu, mpate kujua hakika mapenzi ya Mungu yaliyo mema, ya kumpendeza, na ukamilifu.” (Warumi 12:2, NKJV).

Kama wazazi wa Kikristo, hatuwezi kila wakati kudhibiti kile watoto wetu wanakabiliwa nacho, lakini tunaweza kuwafundisha namna ya kufikiri kibiblia, kutofautisha ukweli, na kuuliza maswali kutoka katika mtazamo tofauti.

Unaweza kuwaongoza watoto wako kwa busara ili kukabiliana na changamoto za kisasa kupitia:

• Kuwa na mazungumzo kuhusu teknolojia: Jadili kile wanachokiona na kupitia. Uliza maswali kama, “Unadhani video hiyo ilikuwa inatangaza ujumbe gani?”
• Tengenezeni mipaka pamoja: Badala ya kuweka sheria kali, tengeneza mipaka ya skrini/viwamba, sera za mitandao ya kijamii, na vichujio vya burudani kama familia.
• Zungumzia shinikizo rika: Shiriki kuhusu wakati ulipokabiliwa na chaguzi ngumu, na namna Mungu alivyo kusaidia kuchagua ipasavyo.

Kupitia mikakati kama hii, tunaweza kuwafundisha watoto kusimama imara bila kujali aina ya tamaduni za kijamii wanazokutana nazo.

Zaidi ya ushawishi wa nje, ni muhimu kuwasaidia watoto kukuza uwezo wao wa ndani ili kukabiliana na kukatishwa tamaa na mapambano ya maisha kwa neema na imani.

Hebu tuangalie hilo sasa.

Jenga ustahimilivu wa kihisia na kiroho

Hata watoto wacha Mungu zaidi watakutana na kushindwa, mashaka, kukatishwa tamaa, upweke, au kukataliwa. Lakini mtoto aliye katika Kristo atapata faraja katika kutembea kwake na Mungu, na kupata nguvu ya kuinuka tena wanapoanguka.

Ndio maana ustahimilivu wa kihisia na kiroho huenda sambamba katika kulea watoto wacha Mungu.

Msaidie mtoto wako kumfanya Yesu kuwa rafiki yake na kuamini uwepo wake wa kudumu. Acha wajifunze kusikia na kuamini maneno ya Mungu anapowaambia,

“usiogope, kwa maana mimi ni pamoja nawe; usifadhaike, kwa maana mimi ni Mungu wako.” (Isaya 41:10, NKJV).

Wasaidie watoto wako kuelewa kwamba changamoto ni sehemu ya maisha, na Mungu yuko karibu na anapatikana. Kazi yako sio kuwalinda na maumivu, bali kuwasaidia kukabiliana na changamoto kwa mtazamo mpana, ukiwasaidia kujua kwamba maisha ni zaidi ya kile tunachokabiliana nacho sasa.

Njia ambazo unaweza kuzitumia kuwasaidia kujenga ustahimilivu wa kihisia na kiroho ni pamoja na:

• Kufundisha maombi kama njia ya maisha: Waonyeshe jinsi ya kumletea Mungu kila hisia—furaha, hasira, hofu— maombi ya dhati.
• Kuthibitisha utambulisho katika Kristo: Shiriki ukweli wa kibiblia kama “Umechaguliwa,” “Umeumbwa kwa namna ya ajabu na ya kushangaza,” na “Kamwe hauko peke yako.”
• Kuwajenga kupitia visa: Shiriki visa vya kibiblia na visa binafsi vinavyohusu uvumilivu na maombi yaliyojibiwa.

Na wakati unapowaongoza watoto wako kuelekea ukuaji wa kiroho, usisahau safari yako ya kiroho, kwa sababu unaweza tu kutoa kile ulichonacho. Kumbuka daima kwamba nguvu yako kama mzazi inaanza na uhusiano wako na Mungu, na Yeye atakuwa chanzo cha nguvu zako wakati changamoto yoyote ya malezi itakapojitokeza.

Dumisha hali njema kiroho kama mzazi

Kulea watoto kunaweza kuwa jambo gumu, hasa unapojitahidi kuwalea watoto wacha Mungu katika ulimwengu ambao mara nyingi unawavuta kwenda mwelekeo tofauti. Lakini fanya bidii kuhakikisha unapata pia nguvu kutoka katika ushirika na Mungu ili usimimine kutoka kwenye kikombe kitupu.

Yesu anatualika sote kuja kwake ili kujazwa anaposema,

“Njoni kwangu, ninyi nyote msumbukao na wenye kulemewa na mizigo, nami nitawapumzisha.” (Mathayo 11:28, NKJV).

Kujali afya yako ya kiroho sio ubinafsi—ni muhimu. Mzazi aliye na nguvu za kiroho yuko katika nafasi bora ya kuongoza, kupenda, na kufundisha kwa ufanisi.

Kama mzazi, unaweza kubaki ukiwa na nguvu za kiroho kwa:

• Kuwa na muda wa kila siku na Mungu: Hata kama ni muda mfupi, soma kutoka kwenye Biblia na omba kwa ajili ya watoto wako kila siku.
• Kutafuta msaada: Jiunge na kikundi cha maombi, mzunguko wa malezi, au jukwaa la imani la mtandaoni ili kupata nguvu katika jumuiya.
• Kukumbatia siku za mapumziko za kila wiki: Linda siku moja kila wiki kama muda mtakatifu kwa ajili ya familia—kusiwe na kazi, hakuna machafuko, uwepo wa Mungu tu.

Kumbuka, huwezi kufanya kila kitu kwa wakati mmoja, ikiwa una ukuaji wa kila siku. Hata hatua ndogo, zenye makusudi zinaweza kuleta urithi wenye nguvu na wa kimungu.

Kukuza mwangaza katika ulimwengu wenye giza

Huhitaji kuwa mzazi mkamilifu ili kulea watoto wa wacha Mungu—unahitaji tu kutembea na Mungu.

Mungu hatarajii ujue majibu yote, lakini Anakualika uje Kwake na kumruhusu Akufundishe kila siku jinsi ya kuongoza familia yako kwa upendo, maombi, na ukweli.

Unaweza kuanza kwa urahisi kwa kuchagua kanuni moja kutoka kwenye mwongozo huu na kuiweka katika vitendo wiki hii. Iwe ni kuanza kuwa na ibada za familia, maombi yenye kuomba kwa uwazi zaidi, au kutengeneza chati ya viwango vya kimaadili, mbegu hizi ndogo za imani zitapelekea matunda na mavuno ya maisha yote.

Kama alivyosema mfalme Sulemani mwenye hekima,

“Mwenye haki aendaye katika unyofu wake, Watoto wake watabarikiwa baada yake.” (Mithali 20:7, NKJV).

Mvuto wako ni muhimu. Mfano wako ni muhimu. Na kwa neema ya Mungu, watoto wako wanaweza kukua na kuwa viongozi wanaompenda Yesu na kuakisi mwangaza wake katika ulimwengu wenye giza.

Je, uko tayari kujenga nyumba ambayo Kristo ni kiini chake?