Ninawezaje Kuweka Akiba Ikiwa Kipato Changu ni Kidogo?

Jaribio la kuweka akiba wakati kipato chako hakitoshelezi mahitaji ya msingi ni kama kujaribu kujaza kikapu chenye mashimo. Gharama za maisha zinazozidi kupanda, matumizi ya ghafla, na kipato kidogo mara nyingi humwacha mtu akihisi amekwama kwenye mzunguko wa kuishi tu, siyo kufanikiwa.

Lakini ukweli ni huu: Hata ukiwa na kipato kidogo, tabia sahihi za kifedha zinazoongozwa na hekima ya kibiblia zinaweza kuleta utulivu wa kifedha na matumaini ya maisha bora ya baadaye.

Huna haja ya kusubiri mshahara wako uongezeke ili uanze kudhibiti fedha zako. Iwe wewe ni mwanafunzi, mzazi mlezi peke yako, au unahangaika tu kumudu maisha ya kila siku vidokezo hivi vinaweza kukusaidia kutoka kwenye hali ya kujikimu kwa tabu hadi kuweza kusimamia fedha zako kwa ujasiri.

Katika makala hii, tutachunguza mbinu rahisi na za busara za kukusaidia kuokoa pesa hata ukiwa na kipato kidogo. Hebu tuangalie jinsi ya:

Kutambua na kuacha matumizi yasiyo ya lazima bila kuhisi kunyimwa
Kutengeneza bajeti halisi inayoendana na maadili na vipaumbele vyako
Kuanza kuweka akiba, hata kama ni kidogo kidogo kwa wakati
Kukubali mtazamo wa kuridhika na uwajibikaji unaobadilisha jinsi unavyoona fedha

Tuchunguze pamoja jinsi imani na maamuzi ya busara yanavyoweza kuleta mabadiliko makubwa, bila kujali kipato chako kinachoonekana kuwa kidogo.

Tambua na punguza matumizi yasiyo muhimu bila kuhisi kutoridhika

Kama unataka kwa dhati kuokoa pesa ukiwa na kipato kidogo, hatua ya kwanza ni kuangalia kwa uaminifu tabia zako za matumizi.

Wengi wetu hutumia pesa zaidi kuliko tunavyofahamu. Hii si kwa sababu hatujali, bali kwa sababu hatujachukua muda wa kutafakari matumizi yetu na kuona ni nini hasa kinachohitajika, na pia tukiangalia jinsi pesa inavyotumika katika sehemu tofauti

Anza kwa kupitia matumizi yako ya kila mwezi. Tengeneza rekodi rahisi ukitumia taarifa za akaunti yako ya benki, risiti, au daftari lako. Gawanya matumizi yako katika makundi kama chakula, usafiri, huduma za umeme na maji, burudani, na mengineyo. Kisha kwa maombi, jiulize: Ni yapi kati ya haya ninayohitaji kweli? Na ni yapi naweza kupunguza au kuondoa kabisa?

Utafiti unaunga mkono ukweli huu. Uchunguzi uliofanywa na Furnham (1999) ulionyesha kuwa vijana mara nyingi husumbuka na ugumu wa kuweka akiba kwa muda mrefu kutokana na matumizi ya ghafla na kutafuta furaha ya haraka, tabia ambazo zinaweza kuwa za kudumu ikiwa hazitatibiwa mapema.¹

Hapa kuna baadhi ya vidokezo vya kuanza kuweka akiba:

Kata usajili au huduma zinazotumika kwa nadra tu.
Nunua chakula kwa wingi, pika nyumbani, na punguza mara unazotembelea mikahawa.
Epuka ununuzi wa ghafla kwa kujipa muda wa saa 24 kabla ya kununua vitu visivyo vya lazima.
Weka kikomo cha matumizi kati ya matakwa na mahitaji.

Hata hekima za zamani zinatupa mwanga kuhusu hili:

“Kuna hazina ya thamani, na mafuta katika maskani ya mwenye hekima, Bali mwanadamu aliye mpumbavu huyameza” (Methali 21:20, NKJV).

Kwa maneno mengine, matumizi ya busara huanzia kwa kujizuia.

Mara tu unapopunguza matumizi ya ziada, ni wakati wa kuelekeza fedha hizo ulizookoa kwa mpango maalum.

Unda bajeti halisi inayolingana na maadili na vipaumbele vyako

Stationery on a table to be used to create a personal budget.

Photo by NORTHFOLK on Unsplash

Mfumo wa bajeti si kuhusu kuzuia matumizi, bali ni kuhusu kuelekeza matumizi. Bajeti imara inaeleza pesa zako zinapaswa kwenda wapi, ili usishangazwe na kupotea kwake.

Kama hupati kipato kikubwa, bajeti yako lazima ionyeshe hali hiyo kwa usahihi. Anza kwa kuorodhesha kipato chako cha kila mwezi, kisha matumizi yako ya lazima (kama kodi, usafiri, na chakula). Lengo ni kutumia kidogo zaidi kuliko unavyopata, hata kama ni kiasi kidogo tu.

Vidokezo vya kuweka bajeti kwa ufanisi:

Tumia kanuni ya 50/30/20 kama mwongozo: 50% ya fedha zako ziende kwa mahitaji, 30% kwa matakwa, na 20% kwa kuokoa au kupunguza madeni.
Tengeneza bajeti ya mfuko wa dharura, hata kama ni Ksh 500 tu kwa mwezi.
Weka lengo la kuokoa wazi, kama vile “Kuokoa Ksh 5,000 kwa dharura ndani ya miezi 5.”
Pitia bajeti yako kila mwezi na kuibadilisha kadri maisha yanavyobadilika.

Kama kutumia jedwali la hesabu linakushinda, jaribu programu za simu za bure au bajeti rahisi kwa kutumia kalamu na karatasi. Muhimu ni kuhakikisha inafaa kwa mtindo wako wa maisha.

Sasa baada ya kudhibiti kipato chako, unapoendelea kuhisi kama “hakuna chochote kinachobaki” cha kuweka akiba, hebu tuelekeze mawazo kwenye jinsi ambavyo hatua ndogo ndogo zinaweza kusaidia.

Anza kuweka akiba—hata kama ni kidogo kidogo

Huna haja ya mshahara mkubwa kuanza kuweka akiba. Jambo la muhimu zaidi ni kuwa na nidhamu ya kuendelea. Kuweka akiba kiasi chochote—hata kama ni kidogo—hujenga tabia ya nidhamu ya kifedha.

Fikiria hivi: Ukihakikisha kuweka Ksh 100 kwa wiki, utakuwa na Ksh 5,200 kwa mwaka. Hii ni zaidi ya pesa nyingi watu wanazokuwa nazo kwenye akaunti zao za akiba. Muhimu ni kuanza tu.

Utafiti uliochapishwa katika Maktaba ya Taifa ya Tiba uligundua kuwa hata watu waliotoa taarifa za kipato kidogo walifanikiwa kuweka akiba walipokuwa na mtazamo na tabia nzuri za kifedha. Hii inaonyesha kuwa kuhisi kuwa na usalama wa kifedha, si tu kupata kipato zaidi, ni muhimu sana katika kujenga uwezo wa mtu kuokoa.²

Hivi ndivyo unavyoweza kufanya:

Fungua akaunti ya akiba tofauti na ile unayotumia kwa matumizi yako ya kawaida.
Panga malipo ya moja kwa moja ya kuhamisha pesa, hata kama ni Ksh 300 tu kwa mwezi.
Weka jina la lengo lako la kuokoa, kama “Mfuko wa Dharura” au “Ada ya Shule” ili upate motisha.

Methali 13:11 inatukumbusha kwamba “Mali iliyopatikana kwa haraka itapunguka; Bali yeye achumaye kidogo kidogo atazidishiwa (NKJV).” Nguvu ya kuweka akiba si kwa kiasi cha pesa, bali ni tabia ya kuendelea kuweka akiba kwa uthabiti.

Lakini kuweka akiba sio tu kuhusu mbinu. Ni pia kuhusu moyo na mtazamo. Hebu tuchunguze jinsi Biblia inavyoona jambo hili.

Kukubali mtazamo wa kuridhika na uwajibikaji unaobadilisha jinsi unavyoona fedha

A woman in a black long-sleeved blouse reading a yellow-covered book to learn more about contentment and stewardship.

Photo by Christina Morillo

Wakati mwingine, mabadiliko makubwa tunayohitaji hayako kwenye pochi zetu, bali kwenye fikra zetu.

Kama tutaona pesa kama kitu cha matumizi tu, tutakuwa tunapata shida kila wakati. Lakini tukiona kama chombo cha utunzaji, kinachoongozwa na imani na maadili, tunaweza kuanza kupanga, kuweka akiba, na kutoa kwa hekima.

Hivi ndivyo Biblia inavyotufundisha:

Kuridhika: “Walakini utauwa pamoja na kuridhika ni faida kubwa” (1 Timotheo 6:6, NKJV).
Uaminifu: “Aliye mwaminifu katika lililo dogo sana, huwa mwaminifu katika lililo kubwa pia; na aliye dhalimu katika lililo dogo, huwa dhalimu katika lililo kubwa pia” (Luka 16:10, NKJV).

Iwe unapata kidogo au nyingi, Mungu anatuita kuwa wasimamizi waaminifu wa kile tulicho nacho. Hii inajumuisha kuepuka madeni ya kadi za mkopo, kupinga matumizi ya ziada, na kuweka kipaumbele kile kilicho muhimu: mahusiano, kusudi la maisha, na ukarimu.

Mabadiliko ya mtazamo ya kukumbatia:

Kipato chako kinaweza kuwa kidogo, lakini sio thamani yako.
Unaweza kumheshimu Mungu kwa jinsi unavyotumia, kuweka akiba, na kupanga matumizi yako.
Bajeti siyo zana tu ya kifedha; ni nidhamu ya kiroho pia.

Hatua ndogo, mabadiliko makubwa

Kuokoa pesa ukiwa na kipato kidogo si rahisi, lakini inawezekana na ni jambo lenye thawabu kubwa.

Kwa kupunguza matumizi yasiyo ya lazima, kutengeneza bajeti halisi, kuanza na kiasi chochote unachoweza, na kukuza mtazamo wa kuridhika na uwajibikaji, hausimamii fedha zako tu. Unajenga maisha yenye kusudi na amani.

Uko tayari kuchukua hatua ya kwanza?

Anza kwa kupitia tabia zako za matumizi kwa wiki hii. Wapi unaweza kupunguza matumizi? Ni lengo gani moja la kuokoa unaweza kuweka kwa mwezi huu?

Unatafuta mwongozo zaidi wa kifedha unaotokana na Biblia?

Tembelea HFA Finance Hub kwa rasilimali zaidi zilizobuniwa mahsusi kwa watu wanaoishi maisha ya bajeti kali.

Tunapendekeza uanze na:

Acha safari yako ya kifedha iendeshwe na imani, hekima, na mpango thabiti—kila uamuzi wa busara kwa wakati mmoja.

Furnham, A. (1999). The saving and spending habits of young people. Journal of Economic Psychology, 20(6), 677-697. https://doi.org/10.1016/S0167-4870(99)00030-6 [↵]
Maison, D., Marchlewska, M., Sekścińska, K., Rudzinska-Wojciechowska, J., & Łozowski, F. (2019). You don’t have to be rich to save money: On the relationship between objective versus subjective financial situation and having savings. PLoS ONE, 14(4), e0214396. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0214396 [↵]