Siri Ya Kukuza Mahusiano Bora

Kukuza mahusiano bora ni muhimu kwa ustawi wetu. Hakuna hata mmoja wetu anayefurahia maumivu yanayosababishwa na mahusiano yasiyo na utulivu. Sote tunataka mahusiano yanayo sitawi, iwe ni mahusiano ya kimapenzi, familia, marafiki, au kati yetu na wafanyakazi wenzetu.

Huenda uko hapa kwa sababu uko katika mahusiano mapya,kazi mpya, au umehamia sehemu mpya na unatamani kujua jinsi ya kuanza mahusiano mazuri. Au pengine uko katika mahusiano yenye changamoto na unahitaji mwongozo.

Katika hali yoyote ile, ni muhimu kuhakikisha unafanya maamuzi bora na kutafuta suluhisho la kweli kwa changamoto zozote za mahusiano unazopitia.

Ingawa huu si mwongozo wa kutatua mahusiano yote na hali zote, Hizi ni baadhi ya hatua unazoweza kuchukua ili kuboresha uhusiano wako wa kijamii na jinsi unavyoweza kushirikiana na wengine. Utapata kanuni za kuthibithika za kibiblia zenye ushahidi wa kukuelekeza katika mwelekeo sahihi.

Mambo tutakayo jifunza ni:

• Umuhimu wa mahusiano
• Aina za mahusiano
• Kanuni za jumla za mahusiano Bora
• Kanuni za kibiblia za mahusiano Bora
• Madhara ya kitamaduni kwenye mienendo ya mahusiano
• Mchango ya teknolojia kwenye mahusiano
• Kuanza safari yako

Hebu tuanze.

Umuhimu wa mahusiano bora katika nyanja tofauti za maisha

Mahusiano bora ni msingi wa maisha yenye furaha na mafanikio. Yanatupatia upendo, furaha na amani kwa maisha yetu, na hutufanya tuhisi salama na kuthaminiwa, kwa kuwa sisi ni viumbe wa kijamii tunaotegemea mahusiano ili kukua na kufanikiwa.

Mahusiano yetu kazini, nyumbani, au katika jamii yanapokuwa thabiti na yenye ustawi, tunapata furaha zaidi, kuridhika, na mafanikio katika sehemu nyingi maishani mwetu.

Utafiti uliofanywa na Chuo Kikuu cha Harvard kuhusu Maendeleo ya Watu Wazima ulioangalia maisha ya wanaume kwa kipindi chote cha maisha yao ulionyesha kwamba:

“Ubora wa mahusiano ambayo watu walikuwa nayo na wengine katika kipindi cha maisha yao ulionekana kuhusiana na ongezeko la furaha na kuishi kwa muda mrefu—ikiashiria kwamba mahusiano yanaathiri sio hisia zetu pekee bali pia afya zetu za kimwili.”¹

Tunapokuwa katika mahusiano mazuri, tunapata msaada wa kihisia, tunajisikia kuwa tumeunganika na watu wengine na kuwa sisi ni sehemu ya jamii yao. Hivyo, mwili unatoa “kemikali inayoitwa oxytocin” ambayo kwa mujibu wa mtaalamu wa saikolojia Jaime Weisberg, ” inaamsha mwitikio wa ‘utulivu’ na ‘pumziko.”²

Homoni hii inaboresha hisia nzuri na hali ya kujithamini, kutufanya kuwa na furaha zaidi.

Pia, Kemikali hizi za mishipa husaidia “kujenga uaminifu, kutuliza mfumo wetu wa mishipa na kusaidia kupunguza msongo wa mawazo.”³ Hii inaonesha kuwa Mungu aliweka ndani yetu hitaji la mahusiano mazuri ili tuweze kustawi. Ukweli ni kwamba mahusiano yalikuwa wazo lake tangu mwanzo.

Mungu alimuumba Adamu. Alikuwa mwanadamu wa kwanza na alikuwa peke yake ulimwenguni. Ndipo Baba mwenye upendo, anayejali mahusiano ya wanadamu, akasema, “….Si vema huyo mtu awe peke yake” (Mwanzo 2:18, NKJV). Hivyo, akamuumba Hawa ili awe mwenza wake na msaidizi wake.

Kwa kuanza, tutajadili aina tofauti za mahusiano ambayo watu hupitia katika maisha yao.

Aina za Mahusiano

Photo by National Cancer Institute on Unsplash

Kuna aina mbalimbali za mahusiano tunayoweza kupitia katika maisha yetu, na kila moja ina changamoto zake za kipekee.

Mahusiano haya hujumuisha:

• Mahusiano ya kimapenzi: Huu ni uhusiano wa karibu unaojengwa kwa hisia za kina na upendo wa dhati kati ya watu wawili. Uhusiano huu unaweza kutokea katika hatua za uchumba, urafiki wa kimapenzi, au ndoa.
• Mahusiano ya familia: Mahusiano haya yanahusisha uhusiano na wanafamilia wa karibu kama vile “ndoa, mzazi na mtoto, babu/bibi(nyanya) na mjukuu, pamoja na mahusiano kati ya ndugu.”⁴ Pia yanaweza kujumuisha wanafamilia wa mbali kama vile binamu, wakwe, shangazi, na wajomba.
• Urafiki: Huu ni uhusiano wa upendo wa dhati na kuaminiana kati ya watu wawili
• Mahusiano ya kazi: Uhusiano huu unaweza kuwepo kati yako na msimamizi wako, au kati yako na wafanyakazi wenzako.
• Imani na mahusiano ya jamii: Haya ni mahusiano tunayoweza kuwa nayo na waumini wenzetu kanisani, majirani zetu, au wale walio kwenye vikundi vya kijamii.

Baadhi ya changamoto zinazojitokeza katika mahusiano ni pamoja na:

• Mapungufu ya mawasiliano
• Kushindwa kuwajibika kikamilifu
• Changamoto za uaminifu
• Uzinzi
• Kutoelewana
• Kutomjali mwengine
• Unyanyasaji wa kihisia na kiroho
• Unyanyasaji wa kimwili

Lakini zipo kanuni ambazo zinaweza kutusaidia kuepuka changamoto hizi. Tutazijadili katika sehemu inayofuata.

Kanuni za jumla za mahusiano bora

Kujenga mahusiano ya afya yoyote kunahitaji juhudi za makusudi za kuyaendeleza na kuyadumisha. Hii ni kwa sababu sote tuna mambo ambayo yametokea tangu utotoni mwetu na yanaathiri jinsi tunavyohusiana na wengine.

Pamoja na kwamba tumeumbwa kwa ajili ya mahusiano, si kila wakati yanakuja kwa urahisi au kwa asili. Mahusiano yanahitaji juhudi ya kufanyia kazi pamoja na maamuzi ya kukusudia kila mara hasa tunapofikiria kuwapenda watu wengine. Baadhi ya watu wanaweza kuwa wanapambana kuwafurahisha watu wengine, wakati upande mwingine, wengine wanapuuzia mahitaji ya watu wengine.

Hii ina maana kwamba ili kuwa na mahusiano yenye afya, tunahitaji muda wa kuyajenga mahusiano hayo, tuwe na mahusiano yaliyo bora tunahitaji kuwa na muda wa kuyajenga, jitihada za kuyafanyia kazi ili kudumisha, na utayari wa kubadilika na kukua ndani yake.

Kanuni zifuatazo zinaweza kutusaidia kuunda mahusiano yenye ubora .

Msingi wa uaminifu, upendo, na heshima

Photo by Mayur Gala on Unsplash

Uaminifu, upendo na heshima ni mambo muhimu katika uhusiano wowote. Uaminifu ni nguzo kuu ya mahusiano ya familia, ya kazi, au ya kimapenzi. Hii inamaanisha kuwa “uaminifu ndio nguzo kuu inayojenga mahusiano ya kweli na yenye maana.”⁵

Baadhi ya njia za kujenga na kudumisha uaminifu katika uhusiano.

• Tuwe waaminifu kwa kutimiza ahadi zetu. Na iwapo hatutaweza kuzitekeleza kwa sababu fulani, tunapaswa kuwajulisha wale tuliowaahidi.
• Tuvunje mipaka ya mazoea yetu kwa kushiriki katika maisha ya wale tunaohusiana nao. Badala ya kuzungumzia au kufanya mambo tunayopenda sisi, tusisite kujaribu mambo mapya au kujadili mada zinazowavutia wale wanaotuzunguka.
• Tuwaonyeshe marafiki zetu kuwa tunawathamini kwa kuwasikiliza kwa makini, kuwapongeza, na kushiriki katika mambo wanayo yathamini.
• Tuombe msamaha na kukubali makosa yetu na “kuwajibika kwa madhara yaliyotokea, hata kama hatukukusudia kuleta madhara.”⁶
• Kuwa mkweli na wazi kwa mwenzako. Na pale inapofaa, usiogope kufungua moyo na kuonyesha hisia zako kwa mwenzi wako.

Jambo moja la kukumbuka ni kwamba uaminifu hustawi pale ambapo kuna upendo na heshima. Upendo na heshima vinaonyesha kuwa unamjali mtu mwingine kwa dhati. Upendo ni “msukumo wa kisaikolojia”⁷ na pia “gundi inayodumisha mahusiano.”⁸

Zifuatazo ni baadhi ya njia za kumwonyesha mtu kuwa unampenda:

• Kutenga muda wa pamoja, na kumpa rafiki, mwana familia, au mpenzi wako umakini usiogawanyika. Hii inaweza kuleta utofauti mkubwa kuliko tunavyoweza kufahamu.
• Kusema maneno ya faraja na kutia moyo.
• Kuwapatia zawadi za kuthamini na kuonyesha upendo.
• Kuwahudumia kwa vitendo ili kurahisisha majukumu yao.

Mbali na kuonyesha upendo na kujali, heshima huonyesha kwamba tunaelewa hisia za wengine, tunawathamini kama walivyo, na tuko tayari kuwapa hadhi wanayo stahili.

Tunaweza kuonyesha wengine tunawaheshimu kwa:

• Kusikiliza na kufanya juhudi za dhati kuelewa mitazamo yao.
• Kuwa na umakini na maneno tunayozungumza. Jitahidi kuwa mpole, na kuepuka kutumia maneno ya kejeli.
• Tuwaulize kuhusu maoni yao na uzoefu wao, badala ya kujikita tu kwenye mazungumzo yetu binafsi, au kutoa malalamiko.

Na pale ambapo uaminifu unaambatana na mipaka bora, husaidia kuunda mahusiano yenye furaha na ustawi.

Kuweka mipaka bora

Mipaka bora ni mwongozo unaoeleza kwa uwazi matarajio yako kuhusu tabia unazozikubali kutoka kwa wengine, au matarajio yao kutoka kwako. Ni kama mipaka inayo fafanua jinsi unavyotaka kutendewa na kile unachoweza kutoa katika mahusiano.

Mipaka hii inalinda usalama wako na kuhakikisha kuwa muda wako, nafasi yako, mambo yako ya kibinafsi, na hisia zako zinaheshimiwa.

• Kuweka mipaka ni muhimu katika kukuza mahusiano bora kwa sababu zifuatazo:
• Huleta uaminifu na heshima pale unapokuwa na msimamo katika kile unacho kiamini.⁹
• Huzuia udanganyifu au kuonewa
• Yanakusaidia kudumisha upekee wako kwa kukupa nafasi ya kueleza hisia na mawazo yako.
• Mipaka bora pia huzuia migogoro kwa kuweka wazi matarajio na wajibu wa kila upande na kuhakikisha mawasiliano yenye uwazi.
• Pia huboresha afya yako ya akili kwa kupunguza msongo, kukulinda kutokana na mahusiano mabaya, na kukuwezesha kujithamini.

Kwa kuweka mipaka yako wazi na kuhakikisha inaheshimiwa, tunaweza kuimarisha mahusiano yetu kwa kujenga mazingira salama na yenye heshima.

Kanuni nyingine muhimu ya kujenga mahusiano bora ni mawasiliano.

Mawasiliano yenye ufanisi na utatuzi wa migogoro

Photo by Kenny Eliason on Unsplash

Mawasiliano yanaweza kuvunja au kujenga mahusiano. Mawasiliano ya wazi yanaweza kusaidia kutatua migogoro na kurahisisha kudumisha mahusiano bora. Yanakusaidia kueleza hisia zako na mahitaji yako kwa ufanisi ili kumwezesha mwingine kukuelewa vizuri zaidi.

Mtaalamu wa masuala ya kliniki, Darcy Sterling, anasema kuwa mawasiliano bora ni ishara muhimu ya afya ya mahusiano. “Kiwango cha ufanisi katika kujieleza, kuelezea mahitaji na vitu uvipendavyo ni kipimo kikubwa cha afya na furaha ya mahusiano.”¹⁰

Hapa kuna baadhi ya mbinu za mawasiliano ambazo tunaweza kutumia kwa mawasiliano bora.

• Sikiliza kwa usikivu na kwa umakini.
• Uliza maswali ya wazi, yanayotoa nafasi kupata majibu ya kina.
• Sauti yako iwe katika hali ya utulivu
• Zungumza kwa uwazi na kwa utulivu
• Kubaliana na hisia za mtu mwingine
• Tafuta kuelewa ikiwa kuna jambo halieleweki
• Epuka kumkatisha bila sababu mtu mwingine anapokuwa anazungumza
• Usikurupuke kuhitimisha
• Tumia “mimi” (“Najisikia kama…”) badala ya “wewe” ambayo huonyesha kulaumu, ili mtu mwingine asijisikie kushambuliwa, kulaumiwa, au kuhukumiwa
• Kuwa makini na lugha yako ya mwili kwa sababu inaweza kupingana na unachosema.

Mawasiliano hayaishii katika kueleza hisia zetu. Pia ni nguzo muhimu katika utatuzi wa migogoro.

Migogoro katika mahusiano inaweza kutokea wakati wowote. Mahusiano yoyote yanaweza kupitia changamoto hata wakati ambapo wahusika wana nia njema.

Na tunahitaji kuwa tayari kutatua migogoro hiyo ili kudumisha umoja na kulinda mahusiano yetu.

Kwa hivyo, pamoja na ujuzi wa mawasiliano uliotajwa hapo juu, zifuatazo ni baadhi ya mbinu za kutatua migogoro ambazo tunaweza kujifunza.

• Kuwa tayari kuzungumzia au kushughulikia tatizo
• Elewa tatizo
• Epuka vitisho na uchochezi
• Tambua mambo yanayosababisha mvutano
• Tafakari njia mbalimbali za kutatua tatizo
• Kuwa na ufahamu kuhusu mitazamo yenye upendeleo ambapo ” kila upande wa mgogoro huona kuwa yuko sahihi na upande mwingine uko na makosa
• kwa sababu wanashindwa kuelewa mtazamo wa mwingine.”¹¹

Matatizo mengine ya mahusiano yanaweza kutatuliwa kwa kumshirikisha mshauri.

Kutafuta msaada kutoka kwa viongozi wa kidini, wataalamu wa tiba, na Kristo sio aina za kuzingatiwa tu wakati wa matatizo, bali wanapatikana kila wakati tunapohitaji msaada wao.

Pia, tafiti zimeonyesha kwamba maombi yanaweza kusaidia katika “utatuzi wa migogoro kwa kupunguza majibu ya kihisia, dhihaka, hasira, na uadui.”¹² Hivyo, unaweza kupata faraja na amani kutoka kwa Kristo kwa kumpelekea mzigo wako kupitia maombi kwa sababu Anakujali (Mathayo 11:28; 1 Petero 5:7).

Mbali na mawasiliano bora, tafuta muda wa kuonana uso kwa uso.

Muda wa kuonana uso kwa uso

Maisha huwa na shughuli nyingi na wakati mwingine inaonekana kama siku haina muda wa kutosha kutimiza kila kitu tunachotamani kufanya.Hata hivyo, licha ya ratiba zetu kuwa na shughuli nyingi, ni muhimu kutengeneza muda wa mara kwa mara kuwa na wale tulio na mahusiano nao. Hii ni kwa sababu ni rahisi kwa mahusiano kufifia pale ambapo hakuna kuonana uso kwa uso.

Ili kuepuka hili katika mahusiano yako, tafuta jambo litakalowaleta ninyi wawili pamoja. Jaribu kitu kipya au fanya jambo linalowafurahisha wote ili kila wakati muwe na sababu kukutana uso kwa uso.

Je, tufanye nini ikiwa tunahisi mahusiano yetu yanamvutano na hatuna hamu ya kuonana uso kwa uso kwa sababu tunahisi kwamba mwenzako haweki juhudi unayoiweka wewe?

Katika hali kama hiyo, tunajifunza kuwafadhili watu, kuwahurumia, na kujaribu kuelewa hali wanayopitia.

Hilo linatupeleka kwenye mjadala wa jinsi kuwa na mtazamo chanya kuhusu wengine kunaweza kuhamasisha mahusiano bora.

Fikiria na kuthamini mazuri ya mtu mwingine

Image by BÙI VĂN HỒNG PHÚC from Pixabay

Kila mmoja wetu ana udhaifu, lakini kutafakari mazuri ya wengine kunaweza kusaidia kuimarisha mahusiano bora licha ya kasoro zetu. Sote hukosea na hatuko wakamilifu.

Pia, ni rahisi sana kwetu kuona tu mambo mabaya—”mambo yanayotusumbua, yanayotukasirisha au yanayotufanya tuwe na mtazamo wa ukosoaji”—badala ya kutazama yaliyo mazuri¹³

Mahusiano yanayozingatia mabaya yanaweza kuleta hali ya kukata tamaa na wasiwasi.

Inaweza kutufanya tuhisi kutopata msaada wa kutosha na kutokuwa salama. Hata hivyo, kujifunza kuelekeza fikira zetu kwenye mazuri ni “njia yenye nguvu ya kuongeza furaha, kujiamini, na kuwa na upendo zaidi na ufanisi katika maisha.”¹⁴

Lakini hii haimaanishi kwamba tupuuze viashiria hatarishi vya wazi vya mahusiano yenye unyanyasaji.

Unyanyasaji, iwe ni wa kimwili, kihisia, au namna yoyote unaokusudia kupunguza thamani yako na mawazo yako, hauna msingi wa kanuni za uaminifu, upendo na heshima. Kwa sababu upendo wa kweli unahusu kujitolea na yeyote anayependa hatakusudia kuwaumiza au kuwatumia vibaya wale anaowapenda.

Lakini linapokuja swala la kuona mema kwa wengine, tunazungumza kuhusu kuzingatia uwezo na sifa nzuri ambazo mtu anazo, licha ya mapungufu yake.

Sasa basi, tunawezaje kujifunza kuzingatia mema kwa wengine na kuachana na hisia kwamba tunahitaji kila wakati kuwakosoa na kuwarekebisha wale wanaotuzunguka?

Wakati mwingine inaweza kuwa vigumu kutotaka kutoa mapendekezo ambayo tunahisi yanaweza kuwasaidia watu wengine kuwa bora zaidi. Lakini ni mara chache sana hili huwa na ufanisi tunaotamani kuuona.

Daktari Rick Hanson, mtaalamu wa saikolojia ya mishipa, anapendekeza yafuatayo:

• Tuliza akili na upate muda wa kufikiria mambo mema anayoyafanya mtu mwingine.
• Jitahidi kuona nia njema ya mtu mwingine na mambo yanayomletea furaha.
• Tambua uwezo wa watu na uwapongeze hadharani.
• Tambua sifa njema za watu wengine, “kama vile kujiamini, ukarimu, upole, uvumilivu, nguvu, bidii, ukweli, haki, au huruma.”¹⁵

Kuwa na mtazamo mzuri kuhusu wengine ni mbinu muhimu ya kuendeleza mahusiano imara.

Sasa hebu tuingie ndani zaidi katika siri za kuboresha mahusiano bora kwa kuchunguza kanuni mbalimbali zinazotolewa na Bibilia.

Misingi ya kibiblia kwa mahusiano bora

Photo by Emmanuel Phaeton on Unsplash

Mahusiano bora yalikuwa, na bado ni, wazo la Mungu. Na Biblia imejaa hadithi za mahusiano kati ya wanadamu na na Muumba wao.

Dhana ya kwanza ya uhusiano wa kibinadamu inapatikana katika hadithi ya uumbaji.

Mungu aliumba uhusiano wa kwanza katika Mwanzo 1:26, 27. Lakini alipoelezea kwa undani jinsi alivyowaumba wanadamu wa kwanza, Mungu aliongeza dhana ya muhimu kuhusu mahusiano ya kibinadamu.

Hebu kwanza tutafakari hili kwa muda. Wakati Mungu aliposema “Si vema huyo mtu awe peke yake,” kihalisia, hakuwa peke yake. Mungu alikuwa pale (Mwanzo 2:18, NKJV). Malaika kutoka mbinguni wangeweza kumsaidia Adamu kila wakati alipo kuwa na uhitaji. Na kulikuwa na wanyama wengine wengi.

Lakini hakuna hata mmoja kati yao ambaye angeweza kuchukua nafasi ya mahusiano ya kibinadamu. Kwa wakati huo Adamu hakuwa na mwenzi. Uwepo wa wanyama, ambao alipaswa kuwajali, haukuweza kuwa mbadala wa mahusiano yake na mwanadamu mwenzake.

Mungu alijua kwamba ili Adamu aishi maisha ya furaha na ya kuridhisha—na ili kwamba ajifunze namna ya kupenda—alihitaji kuwa na uhusiano na mwanadamu mwingine. Hivyo, kama Baba mwenye upendo ambaye alikuwa anajali ustawi wa Adamu, Mungu aliamua kumfanyia “…msaidizi wa kufanana nae (Mwanzo 2:18, NKJV).” Yaani, “mwenye uwezo wa kuwa mwenzi wake, na ambaye angeweza kuwa mmoja naye katika upendo na huruma.”¹⁶

Kwa kumuumba Hawa kwa ajili ya Adamu, Mungu alianzisha uhusiano wa kwanza kati ya mwanadamu na mwanadamu. Alitaka tufahamu kwamba sisi ni viumbe wa kijamii.

Mwanazuoni mmoja anaifupisha dhana hii kwa uzuri sana.

“Binadamu hakuumbwa ili aishi peke yake; alikusudiwa kuwa kiumbe wa kijamii. Bila ya uhusiano, mandhari mazuri na shughuli za kupendeza za Edeni angeshindwa kupata furaha kamili. Hata ushirika na malaika usingeweza kuridhisha shauku yake ya huruma na ushirikiano. Hakukuwa na kiumbe wa aina yake ambaye angependa na kupendwa.”¹⁷

Sasa, kwa sababu Mungu ndiye mwanzilishi wa mahusiano, tuna nafasi yakupata kushiriki mahusiano yaliyo bora kwa kufuata mawazo Yake.

Kufuata mfano wa Biblia wa upendo

Biblia inaeleza maana ya upendo kwa kutoa mifano ifuatayo:

• Inatufundisha kuwa upendo wa dhati, usio na masharti, na heshima kwa wengine ni msingi wa mahusiano yote (1 Yohana 4:11; Marko 12:31; Waefeso 5:21-33).
• Upendo huu uliozaliwa mbinguni haujitafutii faida bali ni wenye subira na fadhili; hauhusudu, haujivunii, wala hauna kiburi. Haukasiriki kwa urahisi wala kuwa na kinyongo; haufurahii uovu bali hufurahia kweli (1 Wakorintho 13:4-7).
• Inaizungumzia ndoa kama agano la milele ambalo halipaswi kuvunjwa isipokuwa kwa sababu ya uzinzi (Mwanzo 2:24; Mathayo 5:32).
• Inataja msamaha na upatanisho kama kipengele muhimu cha mahusiano bora (Waefeso 4:32; Wakolosai 3:13; Mathayo 18:15-17).
• Biblia pia inatuongoza katika kuiga unyenyekevu wa Kristo kama kanuni muhimu katika kudumisha mahusiano bora (Wafilipi 2).
• Inaonyesha kwamba upole katika mawasiliano unaweza kusaidia katika kutatua migogoro (Methali 15:1).
• Ukweli, uaminifu na umoja pia ni kanuni muhimu za kibiblia kwa mahusiano bora (Methali 25:9, 10; Methali 12:22; Zaburi 133:1).

Na kuhusu urafiki, Biblia inahimiza upendo wakati wote, kushikamana, kusaidiana, na kujengana kwa pamoja (Methali 17:17; 18:24; 27:17).

Pia inatueleza kwamba imani inaweza kuleta uponyaji na tumaini.

Kufanya imani kwa Mungu kuwa sehemu ya mahusiano yako

Mungu anajali sana mahusiano yetu. Biblia inatuonyesha jinsi alivyo mstari wa mbele katika kuwaunganisha watu kwenye mahusiano na kuwasaidia yadumu.

Mfano mmoja wa jinsi Mungu alivyowaunganisha watu katika mahusiano ni hadithi ya Adamu na Hawa, ambayo tuliijadili awali. Mfano mwingine wa kushangaza ni ndoa ya Isaka na Rebeka (Mwanzo 24) ambapo Mungu alijibu maombi ya imani aliyoyaomba Eliezeri (mtumishi wa Ibrahimu).

Eliezeri alipewa kazi ngumu ya kumtafutia Isaka (mwana wa Ibrahimu) mke. Akitambua changamoto iliyopo mbele yake, imani yake kwa Mungu ilimpelekea kuomba msaada kwa Mungu. Na Mungu alielekeza safari yake hadi alipompata Rebeka kwenye kisima.

Je, imani kwa Mungu inaweza kuathiri mahusiano yetu?

Huenda sote hatutafuti wenzi kama Eliezeri alivyofanya kwa Isaka, tunaweza kumuomba Mungu aongoze hatua zetu na kutufanya tufanye maamuzi sahihi.

• Imani imeonekana kuboresha ubora, afya, na furaha ya mahusiano.¹⁸ Utafiti unaonyesha kuwa ‘takriban 1 kati ya 3 ya wanaohudhuria ibada za kidini mara kwa mara wanasema kuwa wako “wenye furaha sana,” wakati kwa wasiohudhuria ni takriban 1 kati ya 5.”¹⁹
• Inatuletea matumaini na uponyaji tunapomtegemea Mungu kutatua changamoto zilizo nje ya uwezo wetu.
• Dini au imani kwa Mungu inaweza pia kuhusishwa na hisia nzuri ambazo ni msingi wa furaha, kama vile matumaini, shukrani, na hali ya kujiamini.”²⁰

Na, kila wakati kuishi kwa kanuni ya kibiblia ya kuwapenda watu wote, ikiwa ni pamoja na maadui zetu (Mathayo 5:44) na kuwafikiria wengine kwa upendo kunaaminiwa kunaweza kuongeza “Hisia za watu za kuunganishwa kijamii na kuhurumia wengine na pia ina manufaa kwa afya zao za akili. Pia inabadilisha matendo halisia ya watu dhidi ya wengine” kwa kuhamasisha tabia njema katika jamii.²¹

Imani inaweza kusaidia kuimarisha na kuboresha mahusiano yetu.

Sasa, hebu tuzingatie jinsi changizo za kitamaduni zinaweza kuathiri mahusiano.

Athari za utamaduni na mienendo ya mahusiano

Namna watu wanavyohusiana katika mahusiano hutegemea mila na tamaduni yao kwa kiasi kikubwa.

Kwa mfano:

• Inaathiri maadili yetu: Kanuni na maadili ya kitamaduni huweka mwongozo wa tabia katika mahusiano mbalimbali. Tamaduni za kijumuiya kama Afrika na Asia huweka mkazo kwenye kushirikiana kwa pamoja, huku tamaduni za Magharibi zikiwa za uhuru wa mtu binafsi.²²

• Inaathiri jinsi tunavyowasiliana: Tamaduni mbalimbali, ingawa zinaweza kutumia lugha moja, mara nyingi hutafsiri maneno kwa njia tofauti au hutumia methali maalum. Kwa mfano, neno moja linaweza kuwa la heshima katika tamaduni fulani, lakini katika nyingine linaweza kuwa la dhihaka au kuwa na maana tofauti kabisa.

• Inaathiri jinsi tunavyowasilisha mawazo yetu Kwa kubadilisha jinsi tunavyowasiliana. Kwa mfano, katika tamaduni fulani, kuangalia mtu machoni ni ishara ya uaminifu, lakini katika tamaduni za Kiafrika, inaweza kuchukuliwa kama utovu wa nidhamu na heshima, hasa kati ya vijana na wazee.

Hii inatuhimiza tuangalie jinsi maadili kwenye mahusiano yalivyokua yakibadilika.

Tofauti kati ya maadili ya kijadi na ya kisasa katika mahusiano

Mahusiano ya kitamaduni na ya kisasa yanatofautiana katika majukumu yanayofanywa na wahusika. Katika dhana ya kitamduni ya mahusiano, ilikuwa jukumu la mwanaume kujitafutia mke. Mara baada ya ndoa, mke alikuwa na majukumu ya nyumbani wakati mwanaume alikuwa akidhi mahitaji na mlinzi mkuu wa familia.

Ingawa kulikuwa na njia nyingi ambazo zilifanya kazi vizuri kwa muda mrefu, mambo ni tofauti leo. Tumejifunza zaidi kuhusu mienendo ya mahusiano, lakini pia, changamoto mpya zinaendelea kujitokeza.

Sio kila wakati huwa iko wazi ni nani anamfuata nani, hivyo tunapaswa kuwasiliana kwa kina sana. Na wakati mwingine, baadhi ya wanandoa wanapokuwa wameoana, mara nyingi wote wanatafuta kufanya kazi kwa ajili ya kuitunza familia. Hata hivyo, mahusiano ya kisasa yanasisitiza malengo binafsi na mafanikio ya mtu binafsi kwa wanaume na wanawake ambayo yanaweza kusababisha changamoto zinazozuia wanandoa kufanya kazi kwa pamoja, ambayo inaweza kusababisha wanandoa kujisikia kana kwamba hawathaminiwi au hawasaidiwi. Tunahitaji kufikiria namna ya kufanya kazi kwa pamoja hata katika mazingira yetu ya kitamaduni yanayobadilika.

Inapokuja kwenye urafiki, mambo pia yamebadilika. Zamani, marafiki wangezungumza kwa kuandikiana barua au kwa kukutana uso kwa uso. Urafiki pia ulikuwa na thamani kubwa na ulikuwa wa kudumu. Leo, teknolojia imefanya iwe rahisi kuwa na mawasiliano ya video na dunia imekuwa imeunganishwa kupitia mtandao.

Hata hivyo, changamoto ni kwamba urafiki wa sasa ni wa juu juu tu, dhaifu, na usioweza kudumu. Na mahusiano mengi yanategemea furaha na msisimko badala ya upendo au ahadi na uaminifu.

Pia, katika mazingira ya mila za Kiafrika, wazazi walikuwa wakitumia muda mwingi pamoja na watoto wao wakifanya kazi kwenye mashamba, kuvua samaki, au kutunza mifugo pamoja. Watoto walijifunza kutoka kwa mifano ya wazazi wao na walikuwa na muda mwingi wa kujua desturi zao za kitamaduni. Lakini hiyo pia imebadilika sana kwani wazazi wengi wanafanya kazi ambazo zinawaweka mbali na nyumba zao karibia siku nzima. Watoto pia wako shuleni badala ya kujifunza biashara ya familia mapema.

Wazazi wamekuwa wakilazimika kuzoea kuwa na muda mdogo wa kujua kile kinachoendelea katika maisha ya watoto wao na kuwafunza maadili.

Hata hivyo, katika baadhi ya tamaduni za Kiafrika, sehemu kubwa ya utamaduni huo upo hai katika majukumu ya familia na mahusiano yetu.

Nafasi ya familia na jamii katika mahusiano

Photo by Duy Pham on Unsplash

Familia na jamii zinaweza kuwa muhimu sana kwa ajili ya mahusiano bora. Wazo letu la kwanza la mahusiano limeundwa ndani ya mzunguko wa familia, kisha jamii inayotuzunguka. Kila familia ina kanuni au maadili yake ya kitamaduni ambayo yanaathiri namna tunavyoendesha mahusiano yetu.

Kanuni hizi na maadili tuliyojifunza kutoka kwa familia zetu zinaweza kuathiri namna tunavyohusiana na marafiki zetu. Kwa mfano, katika baadhi ya jamii, ni kawaida kukumbatiana na marafiki wakati katika jamii zingine, watu wanasalimiana kwa mikono tu.

Lakini tunapofahamu maadili haya, tunaweza kuheshimu mitazamo ya marafiki zetu na kuepuka migogoro.

Pia, katika baadhi ya jamii za Kiafrika, familia zina mchango katika mahusiano tunayounda.

Kunapaswa kuwa na uwiano ili mtu aweze kufanya uamuzi wake kulingana na imani ama dini yake.

Hivyo basi, ni vyema familia zetu zishiriki katika mahusiano yetu kwa kadiri iwezekanavyo, kwani ushauri wao unaweza kuwa na thamani kubwa. Lakini, hawapaswi kuwa na mamlaka ya mwisho kwa kila jambo.

Jambo jingine ambalo limeathiri mahusiano, kama tulivyo taja kuhusu urafiki leo, ni teknolojia.

Athari za teknolojia katika mahusiano

Photo by Christian Wiediger on Unsplash

Teknolojia imebadilisha jinsi tunavyohusiana kwa kubadilisha njia za mawasiliano.Zamani, watu walihusiana kwa kukutana ana kwa ana, lakini sasa mahusiano mengi yamehamia mtandaoni.

Kizazi cha kidigitali: fursa na changamoto

Baadhi ya faida za uhusiano katika kizazi cha kidigitali ni:

• Urahisi wa mawasiliano, kwani tunaweza kuwasiliana na wengine hata tukiwa nyumbani kwetu.
• Mawasiliano ya papo hapo, ambayo yanawaruhusu watu kufahamiana kabla ya kukutana ana kwa ana.
• Upatikanaji wa fursa nyingi na watu wengi wa kuwasiliana nao.
• Mahusiano ya kidigitali pia yana changamoto zake. Hizi ni pamoja na:
• Kupata ugumu wa kuchagua kutokana na wingi wa fursa zinazopatikana
• Ugumu katika kutambua tabia, uaminifu, na malengo ya mtu
• Uchovu utokanao na kukaa muda mrefu sana katika vifaa vya kidigitali
• Upotoshaji wa taarifa ambapo mtu anajionyesha tofauti na uhalisia

Tunawezaje kutumia teknolojia kukuza mahusiano yaliyo bora?

Jinsi ya kutumia teknolojia katika mahusiano huku kuepuka changamoto

Ili uwe na mahusiano yenye maana katika enzi hii ya kidijitali, ni muhimu kuunganisha mbinu za kisasa na za jadi.

Hapa kuna mambo kadhaa ya kuzingatia:

• Elewa vizuri mienendo ya kijamii inayokuja na njia mbalimbali za mawasiliano, ikiwemo mitandao ya kijamii.
• Jihusishe na mazungumzo ya kina ili kumwelewa mtu zaidi kwa kuuliza maswali yasiyo na majibu mafupi.
• Epuka kutoa taarifa zako binafsi na nyeti kwa haraka.
• Ikiwa unataka kukutana ana kwa ana na mtu uliyekutana naye mtandaoni, kutana naye kwenye eneo la wazi na salama.
• Kabla ya kukutana na mtu uliyekutana naye mtandaoni, hakikisha familia yako au marafiki wanajua mahali na muda mtakaokutana, ili waeze fuatilia iwapo na uhitaji.

Ukiwa na ujuzi huu mikononi mwako, unaweza kuwa kwenye njia sahihi ya kukuza mahusiano bora na salama.

Unapo anza safari yako

Kujenga au kudumisha uhusiano mzuri wa kimapenzi, kazi, familia au urafiki huanza kwa kujenga uaminifu, upendo na heshima. Kwa kuwa waaminifu kila mmoja kwa mwenzake na kutekeleza kanuni za mawasiliano ya wazi, unaweza kuweka msingi wa mahusiano bora, yenye furaha na yanayoridhisha.

Jitahidi kuona mema ndani ya watu wengine, fanya mawasiliano ya uso kwa uso mara kwa mara na weka mipaka sahihi ili kusaidia uhusiano wako kukua. Na zaidi ya yote, Mungu ndiye mfano bora katika mahusiano. Kumkaribisha Yeye katika mahusiano yetu kunaweza kutusaidia kuwa kama Yeye na hivyo kujifunza kuwapenda wengine zaidi na kufanya mahusiano yetu kustawi.

Basi jaribu kanuni hizi na uone jinsi mahusiano yako yanavyoweza kupona na kukua!

1. Plummer, Jen, Why Relationships Matter (Maybe Now More Than Ever), Syracuse University, April 22, 2020, https://news.syr.edu/blog/2020/04/22/why-relationships-matter-maybe-now-more-than-ever/ [↵]
2. Ibid [↵]
3. Ibid [↵]
4. Thomas, Patricia A, PHD, Liu, Hui, PHD, Umberson, Debra, PHD, Family Relationships and Well-Being, National Library of Medicine, November 11, 2017. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5954612/ [↵]
5. P. Abigail, Cultivating Trust: 8 Essential Components for Relationship Success, Utah State University, April 8, 2024. https://extension.usu.edu/hru/blog/building-trust-in-relationships-guide-to-lasting-connection [↵]
6. How to Build and Maintain Trust in a Relationship, Master Class, April 18, 2022. https://www.masterclass.com/articles/trust-in-a-relationship [↵]
7. Burunat, Enrique, Love is a physiological motivation (like hunger, thirst, sleep or sex), National Library of Medicine, May 17, 2019. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31371074/ [↵]
8. Smith, Sylvia, Welch Angela, LMFT, What Is Love? Meaning, History, Signs and Types, Marriage.com, May 20, 2024. [↵]
9. Andrade, Sahar, MB.BCh, The Importance Of Setting Healthy Boundaries, Forbes,December 10, 2021 https://www.forbes.com/sites/forbescoachescouncil/2021/07/01/the-importance-of-setting-healthy-boundaries/ [↵]
10. McDermott, Nicole, Courtney, Deborah, Ph.D., L.C.S.W., M.A. How To Communicate In A Relationship, According To Experts, Forbes Health, January 12, 2024 https://www.forbes.com/health/wellness/how-to-communicate-in-a-relationship/ [↵]
11. Shonk, Katie, 5 Conflict Resolution Strategies, Harvard Law School, May, 16th, 2024. https://www.pon.harvard.edu/daily/conflict-resolution/conflict-resolution-strategies/ [↵]
12. Miller-Perrin, C., & Krumrei-Mancuso, E. J., (2015). Faith from a positive psychology perspective. Dordrecht: Springer. ISBN 978-94-017-9435- [↵]
13. Hanson, Rick, PHD, See the Good in Others, Psychology Today, May2, 2012, https://www.psychologytoday.com/intl/blog/your-wise-brain/201205/see-the-good-in-others [↵]
14. Ibid. [↵]
15. Ibid. [↵]
16. White, G. Ellen, Patriarchs and Prophets, (Review and Herald Publishing Association, 1890) p. 46 [↵]
17. Ibid. [↵]
18. Religion’s Relationship to Happiness, Civic Engagement and Health Around the World, Pew Research Center, January 31, 2019. https://www.pewresearch.org/religion/2019/01/31/religions-relationship-to-happiness-civic-engagement-and-health-around-the-world/ [↵]
19. Cranney, Stephen, In pursuit of happiness, Deseret News, May 5, 2024. https://www.deseret.com/magazine/2024/05/05/research-does-religion-make-you-happier/ [↵]
20. Ibid. [↵]
21. Beyond beliefs: does religious faith lead to a happier, healthier life?, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2022/dec/03/beyond-beliefs-religious-faith-happier-healthier-life [↵]
22. To what extent does culture impact our perception of love?, Oakham School, February 23, 2024. https://www.oakham.rutland.sch.uk/news-events/blog/to-what-extent-does-culture-impact-our-perception-of-love/ [↵]